Франц хэлнийхэн монгол өгүүллэгийг орчуулжээ

Манай    франц хэлний ангийнхан Эх өгүүллэгийг франц хэл рүү орчуулжээ. Франц хэлнийхэн их мундагаа. Уралдаан, тэмцээнд дандаа түрүүлнэ. Хичээл номондоо үнэхээр сайн оюутнууд.                                           “Эх” өгүүллэг

Тэнгэрийн хаяанаас одод шүүгдэж үүр хаяарчээ. Уйтайхан дорнын тэнгэрт ганц нэг одод болор талст шиг л тодоос тод гялалзана. Ай да зуны шөнийн богинохон басхүү уянгатайг яана. Хандмаа энэ бүгдийг анзаарах ч сөгөөгүй харьж явлаа. Ер нь тэр энэ бүхнийг анхаархаа болиод нэлээн уджээ. Эхлээд ажилдаа дасаж өгөхгүй нэлээн зовсны эцэст одоо л овоо зүгшрэх янзтай. Гэсэн ч энэ ажилд орсны дараахнаас л ээжийнх нь бие өвдөж тэрний сэтгэлийг нэг ч өдөр амар амгалан байлгасангүй.                Хандмаа уг нь өндөр гоолиг нуруутай, үргэсэн зээр шиг том алаг нүдтэй, сэргэлэн бор хүүхэн л дээ. Гэсэн ч ээж дүү хоёроо тэжээхийн төлөө бас өөрөө амьдрахын тулд энэ ажилдаа улайрч зүтгэнэ.               Шөнийн ажил ээжийнх нь өвчин шаналал, энэ бүхэн эмзэг урьхан бүсгүйд ахадсан зовлон болохыг тэр бүрий хүн анзаарахгүй. Хандмаа явсаар хотын захын гэр хороололд байдаг гэрийнхээ гадаа ирлээ. Тэр ингээд ирэх болгондоо хэнгэнтэл санаа алдаад гэрийнхээ босгыг алхдаг болсоор багагүй хугацаа өнгөрчээ. Гэрт орвол дүү нь нойрмоглож: -Паах, хурдан хэвтээч. Архи ууцан юм уу хаашаа юм, ямар муухай үнэртэй юм бэ? -Чшш, архи уугаагүй ээ. Ажлаа дуусаад л ганцхан пиво уусан юм. -Хн, дандаа л ганц пиво гэх юм. Заваан юм, цаашаа цаашаа муухай үнэртээд байна. -За за за. Чи байтлаа эгчийгээ загнах гээд байгаа юм уу. Чимээгүй бай за юу. Ээж сэрчлээ. -Тэртээ тэргүй ээж сэрүүн байгаа юм чинь. -Тийм үү?                Тэгэлгүй яадгын танаас болоод ээжийн нойр хүрэхгүй байгааг мэдэж байна уу үгүй юу.Энэ үед ээж нь үнэхээр унтаагүй сэрүүн байжээ. -Миний хүүхдүүд хоорондоо битгий муудалц. Хар үүрээр хэрэлдэх муу ёр гэдэг юм. Хандмаа миний охин гэрэл асаадаа. Ээж нь шингэн юм уугаадхая. -Ээж ээ, таны бие яаж байна. Гайгүй юу? -Гайгүй л байна гэсээр дэргэдээ тавьсан аягатай цайнаас ганц нэг балгаад: -Миний охин энэ ажлаасаа гарвал яасан юм. Үдшээр яваад л үүрээр ирдэг дэмий ажил. Чамайг ингэж ядарч зовохыг чинь харах ээжид нь үнэхээр хэцүү байх юм. Миний охин өөр ажил олж хий л дээ. -Тэгье ээ ээж ээ, тэгье. Ээж охин хооронд ийм яриа болсон тэр л өдрөөс хойш Хандмаа ажилдаа явсангүй. Хэнтэй ч юу ч ярилгүй нэлээн хэд хоног өнгөрлөө. Усан бороо цутгасан намрын нэг өдөр: -Хандмаа эгч ээ, хоол байхгүй юм уу? Өлсөж үхэх нь ээ гэсээр дүү нь гаднаас орж ирэхэд Хандмаа зүйрмэглэж байсан нойрноосоо сэрлээ. -Ёо ёо ёо, хурдхан шигл том болоод ажил хийх юмсан гэж дүүгээ хэлэхэд нь Хандмаа: -Миний удахгүй том болоод хүссэн хүсээгүй л ажил хийнэ гэж хэлээд босож нүүр амаа будаж шунхдаж аваад: -За ажлаараа нэг ороод ирье дээ гэсээр гарлаа. Маргааш нь Хандмааг ажлаасаа нэлээн оройтож иртэл дүү нь гэртээ ганцаархнаа уруу царайлаад сууж байх нь тэр. -Ээж, ээж хаачаа вэ -Дөнгөж сая эмнэлэг ирээд аваад явчихлаа. -Юу гэнэ ээ? Яасан юм? Ээж яагаа вэ? -Мэдэхгүй ээ, ухаа алдчихсан. Би тэгээд таныг хүлээгээд ирэхгүй болохоор нь эмнэлэг дуудсан юм. -Тийм үү. За тэгвэл хурдал, хувцасаа өмс, явъя. Эмнэлэг оръё.                     Эгч дүү хоёр яаравчилж алхсаар эмнэлэг дээр иртэл эмч тэр хоёрыг шуудхан л ээжийнх нь хэвтэж байгаа өрөөнд орууллаа. Хандмаа ээжийгээ хараад нүдэндээ ч итгэсэнгүй. Ээжийгээ ингэж их турж эцсэнийг бас ингэж их жижгэрснийг тэр дөнгөж сая л анзаарч “Ээж ээ, ээж ээ” гэж дуу алдхад ээж нь нүдээ нээж хоёр хүүхдээ удаан гэгч нь тогтоож харснаа ямар нэг юм хэлж байгаа бололтой амаа хэд өмөлзүүлээд нүдээ аньчихлаа.                   Тэр дахиад нүдээ нээж хорвоо дэлхийгээ, хоёр алаг үрээ харсангүй. Хандмаа яг л солиорчихсон юм шиг ер бусын тайван болжээ. Орь дуу тавьж уйлах дүүгийнх нь дуу дасал болсон хөгжмийн аялгуу шиг л сонсогдож байлаа. Энэ үед хонгилд эмч нарын дуу гарч -Саяын өнгөрдөг талыгаач энэ хүүхний ээж нь байсан юм уу? -Тийм бололтой юм аа. -Ишш зайлуул. Энэ охин чинь биеэ үнэлдэг юм. Өчигдөрхөн билүү дээ манай энд үзлэгт хамрагдаад явж байсан. Ээж нь харин яасан байна? -Хоол ундгүй тураалд ороод өлбөрсөн шинж тэмдэгтэй байна аа. -Пээх, үгүй ээ энэ чинь биеэ үнэлж олсон хэдэн төгрөгөө хааш нь хийчихдэг туучий вэ? -Харин тийм ээ, гэртээ аваачдаггүй л юм байлгүй дээ. -Хээ, яасан муухай хувиа бодсон хүүхэд вэ энэ чинь одоо. -Харин тийм ээ.                  Энэ яриаг Хандмаа тодоос тод сонсож байлаа. Тэгээд дүүгээ тайвшруулж аваад гэртээ ирэхэд муу умгархан байшин нь ханхайж цэлийгээд ер бусын уйтгартай хөндий хүйтэн оргилоо. Хандмаа шуудхан л гүйж очоод ээжийнхээ орны гудсыг сөхтөл тэрний ижийдээ авчирч өгсөн хэдэн халтар төгрөг цагаан цаасан дээр хараар бичсэн өдрийн тэмдэглэл шиг ярайж байлаа.

La mère

Les étoiles  disparurent peu à peu à la lumière de l’aube dont quelques unes scintillaient fortement comme du cristal dans le ciel d’est si triste. Les nuits d’été sont  si courtes et si mélodieuses. Khandmaa rentrait chez elle sans pouvoir remarquer cette beauté matinale. Ça faisait longtemps qu’elle ne la voyait plus.

Elle eu du mal à s’habituer à son nouveau travail, mais avec le temps elle ne le prenait plus comme une corvée. Peu après  ce choix de travail, sa maman était tombée malade et elle s’en inquiétait constamment.

Khandmaa est une femme dynamique, grande, mince aux grands yeux noirs et clairs et au visage basané. Elle faisait tout son possible pour nourrir sa mère, sa petite sœur et pour survivre elle aussi. Le travail nocturne, la maladie et la souffrance de sa maman dépassaient  tous les efforts de la jeune femme. Malheureusement,  les gens ne le voyaient pas toujours.

Au bout de son chemin, Khandmaa s’arrête devant sa maison qui se trouve dans un quartier de banlieue. Depuis quelques temps, elle poussait  de profonds soupirs avant d’entrer à la maison au retour de son travail en pleine nuit. Quand Khandmaa entra,  sa sœur somnolait et dit :

- Puff, couche-toi vite! As-tu bu ou quoi? Tu sens l’alcool!

- Non!  Juste une bière après le travail.

- Hm ! Toujours une bière, C’est répugnant. Ne t’approche pas. Ça pue.

- Toi, tu me grondes maintenant ! Tais-toi. Maman est réveillée.

- En tout cas, elle ne dort pas.

- Est-ce vrai ?

- Sais-tu qu’elle ne peut pas dormir à cause de toi?

A ce moment-là,  sa maman qui avait  perdu le sommeil, et était déjà réveillée, leur dit : « Ne vous disputez pas mes filles. On dit que c’est mauvais de se quereller  à l’aube. Khandmaa, allume la lumière s’il te plaît! J’ai soif. Khandmaa demanda : -«  Maman, ça va mieux? »

Elle répondit : « Ça va mieux. » et elle  but du thé qui était près d’elle à petites gorgées puis ajouta : «  Ma fille, si tu quittais ce travail désobligeant qui te pousse à partir au crépuscule et à   revenir à l’aube. Je suis vraiment chagrinée de te voir souffrir ainsi. Essaye d’en  trouver un autre. Khandmaa approuva:

- Oui, d’accord maman.

Depuis cette douce conversation qui eut lieu entre la mère et la fille, Khandmaa ne sortit plus de chez elle et passa quelques jours ainsi sans parler de rien à personne.

C’était un jour d’automne où il pleuvait à grosses goutes.

En rentrant sa petite sœur dit: «  Il n’y a rien à manger à la maison? Je meurs de faim. Mon dieu ! Je veux que le temps passe le plus rapidement possible pour que je puisse travailler ». La plainte de sa sœur coupa le sommeil de Khandmaa qui lui répondit en se maquillant : « Tu seras bientôt  grande ma petite, et tu devras travailler sans que tu ne le veuilles ». En partant  elle ajouta: « Je fais vite un aller-retour à mon travail ».

Le lendemain, lorsqu’elle rentra à la maison beaucoup plus tard que d’habitude, sa petite sœur était seule et triste. Khandmaa demanda :

-          Où est maman? »

-           Elle vient de partir en ambulance à l’hôpital ».

-           Quoi ? Qu’est-ce qui est arrivé ? »

-           Je ne sais pas, elle a perdu connaissance. Je t’ai attendu longtemps et puis j’ai appelé le médecin ».

-          C’est vrai ? Dépêche-toi! On va à l’hôpital ».

Quand les deux sœurs arrivèrent  à l’hôpital  en se précipitant à grands pas, les médecins les firent entrer immédiatement dans la chambre. Quand Khandmaa vut sa maman, elle n’en crut pas à ses yeux. Ce n’est qu’à  cet instant qu’elle découvrit  à quel point  sa maman était devenue maigre et petite. Quand elle cria « Maman ! Maman ! », elle  ouvrit les yeux et   regarda attentivement ses filles en bafouillant quelque chose. Après cela,  elle ne réouvrit plus jamais  les yeux et ne vit  plus le monde ni ses enfants. Khandmaa  demeura si calme comme si elle est devenue folle. Les sanglots de sa petite sœur soufflaient à ses oreilles une mélodie qui lui semblait familière.

Pendant ce temps, les médecins discutaient dans le couloir:

 - Est-ce que la femme qui vient de décéder était la mère de cette fille ?

 -Oui, peut être. 

- Pauvre fille,  c’est une prostituée. Je crois qu’elle est venue passer une consultation gynécologique hier. Mais qu’est ce qui est arrivé à sa mère?

-On dirait qu’elle est morte de faim.

-Oh là, là! Mais que fait-elle de l‘argent qu’elle gagne en se prostituant?

-Je ne sais pas, peut-être elle ne lui en donnait pas.

- Quelle égoïste! Ce n’est pas possible, elle exagère quand même.

-Mais oui.

Khandmaa entendait très clairement cette conversation entre les médecins. Elle calma sa petite sœur et quand elles furent rentrées chez elle, leur maisonnette semblait bien plus  vide et plus froide que d’habitude. Lorsque Khandmaa se précipita  vers le lit de sa mère et  souleva son matelas, quelques billets sals qu’elle lui avait donné s’entassaient en désordre comme des taches noires sur une feuille blanche. 

   

(Traduction faite par les étudiants de IV année de la promotion de 2012)

Relecture par T. Altantsetseg