Ном бол ертөнцийг харах цонх гэдэг.  Сургамжит өгүүллэг хэдийгээр богино ч бидний амьдралыг өөрчлөх гайхалтай хүч, ухаарал хайрладаг билээ. Тийм сургамжит үлгэр өгүүллэг хэдийг орчуулан та бүхэнд хүргэж байна. ХИС-ийн 4-р курсын оюутан Б.Болорчимэг, Д. Даваасүрэн, Г.Үенч, Ц.Цэндмаа нар орчуулав.

THE BIRD WITH TWO HEADS

Long, long ago, there lived a strange bird in a huge banyan tree. The tree stood beside a river. The strange bird had two heads, but only one stomach.

Once, while the bird was flying high in the sky, he saw an apple shaped fruit lying on the bank of the river. The bird swooped down, picked up the fruit and began to eat it. This was the most delicious fruit the bird had ever eaten.

As the bird had two heads, the other head protested, "I'm your brother head. Why don't you let me also eat this tasty fruit?"

The first head of the bird replied, "Shut up.You know that we've only one stomach. Whichever head eats, the fruit will go to the same stomach. So it doesn't matter as to which head eats it. Moreover, I'm the one who found this fruit. So I've the first right to eat it."

Hearing this, the other head became silent. But this kind of selfishness on the part of the first head pinched him very much. One day, while flying, the other head spotted a tree bearing poisonous fruits. The other head immediately descended upon the tree and plucked a fruit from it.

"Please don't eat this poisonous fruit," cried the first head. "If you eat it, both of us will die, because we've a common stomach to digest it."

"Shut up!" shouted the other head. "Since I've plucked this fruit, I've every right to eat it."

The first head began to weep, but the other head didn't care. He wanted to take revenge. He ate the poisonous fruit. As a result both of them died.

Хоёр толгой, нэг ходоодтой шувуу

Эрт урьдын цагт  голын хажууд том сагалгар модон дээр нэгэн  хачин  жигтэй шувуу амьдран суудаг  байжээ. Тэрхүү хачирхалтай шувуу нь хоёр толгойтой хэрнээ ганц  ходоодтой юмсанжээ. Нэгэн  удаа тэрээр нисэж яваад  голын эрэг дээр алим шиг хэлбэртэй жимс  байхыг  хараад  түүнийг авахаар яаран доош нисэв. Энэ  түүний  идэж байсан хамгийн амттай жимс байсан учир бүгдийг нь идэж орхив.

Ах  толгой  нь  түүнээс: Би чиний ах байтал  яагаад надад амсуулсангүй вэ? хэмээн асуухад,

 Дүү толгой нь : Дуугүй бай, бид хоёр нэг ходоодтой гэдгийг чи сайн мэднэ дээ.  Тиймээс  хэн нь  ч идсэн ялгаагүй нэг л ходоодруу орох учир хэн  идэх нь тийм ч чухал биш тэгээд ч би түүнийг олсон тул  идэх нь зөв хэмээн хариулав .  Ах  толгой нь түүнийг сонсоод ахин ямар нэгэн зүйл хэлсэнгүй. Энэ нь  дүү толгойн аминч үзлийн нэг илрэл юм.  Хэдэн өдрийн дараа  нисэж  яваад ах толгой нь модны дэргэд хортой жимс байхыг хараад авхаар яаран доош нисэв.  

Үүнийг мэдсэн дүү толгой:  Битгий идээч  хэрэв та түүнийг идвэл хоёул тэр дороо л үхнэ шүү дээ.  Бид чинь нэг л ходоодтой  шүү дээ хэмээн өрөвдөлтэйгээр уйлан гуйхад,

 Ах толгой нь:  Дуугүй бай би олсон болохоор идэх нь зөв.  Үүнийг сонсоод дүү толгой нь цурхиран уйлсан боловч ах толгой нь түүнийг огтхон ч тоосонгүй идэж орхив.  Удалгүй  тэд  хоёулаа үхсэн  гэдэг.

Сургамж:  Гэр бүл болон ойр дотны хүмүүс хоорондоо ямар ч тохиолдолд эв найрамдалтай байхыг сургамжилсан байна.

The bridge

Once upon a time two brothers who lived on adjoining farms fell into conflict. It was the first serious rift in 40 years of farming side by side. They had been sharing machinery, trading a labor and goods as needed without a hitch. Then the long collaboration fell apart. It began with a small misunderstanding and it grew into a major difference which exploded into an exchange of bitter words followed by weeks of silence.  

 One morning there was a knock on elder brother’s door. He opened it to find a man with a carpenter’s toolbox. “I am looking for a few days of work”, he said. “Perhaps you would have a few small jobs here and there. Could I help you?”  “Yes!” said the elder brother. “I do have a job for you. Look across the creek at that farm. That’s my neighbor, in fact, it’s my younger brother and we don’t get along. Last week he dug a wider passage for water into his farm. But he ended up creating a very wide creek in between our farms and I am sure he did it just to annoy me. I want you to build me something so that we don’t have to stand and see each other’s face from across.” The carpenter said “I think I understand the situation. I will be able to do a job that will please you.” The elder brother had to go to town for supplies, so he helped the carpenter get the materials ready and then he was off for the day. The carpenter worked hard all that day measuring, sawing, nailing.     

 At sunset when the elder brother returned, the carpenter had just finished his job. The elder brother’s eyes opened wide and his jaw dropped. It was not what he had even thought of or imagined. It was a bridge stretching from one side of the creek to the other! A fine piece of work, beautiful handrails. And to his surprise, his younger brother across the creek was coming to meet him with a big smile and arms wide open to hug him.

“You are really kind and humble my brother! After all I had done and said to you, you still shown that blood relations can never be broken! I am truly sorry for my behaviour”, the younger brother said as he hugged his elder brother. They turned to see the carpenter hoist his toolbox on his shoulder. “No, wait! Stay a few days. I have a lot of other projects for you,” said the older brother.  “I’d love to stay on”, the carpenter said, “but, I have many more bridges to build!”

Moral: There is no shame in accepting your mistake or forgiving each other. We should be kind and humble. We should try to stay together as a family and not break away from it over the petty arguments.

  

Гүүр

Эрт урьдын цагт нэгэн  ах, дүү тариачин  эвтэй  найртай   амьдран суудаг байжээ.  40 жилийн турш  эвтэй найртай амсхийх завгүй амьдарч тариалангийн  багаж хэрэгсэлээ  бие биедээ хуваалцан  хэрэглэсээр иржээ. Багахан маргаанаас болж үүссэн буруу ойлголцол нь яваандаа  даамжирсаар ах дүүсийн харилцааг таслав.  Нэгэн өглөө ахынд нь  мужааны багаж барьсан залуу гэнэт зочлон ирж,

Гэрийн эзнээс:  Би ажил хайж яваа юм аа. Танд надаар хийлгэх  ажил байгаа юу?  Би өөрийн чадах чинээгээрээ танд туслах болно гэхэд,

Ах нь:  Бололгүй яахав,  надад танд тохирох нэг ажил байгаа шүү. Та тэр тариалангийн хажуудах жижигхэн горхийг харж байна уу? Тэр манай хөрш,  үнэндээ дүүгийнх маань байгаа юм. Бид муудалцачихсан байгаа юм. Өнгөрсөн долоо хоногт дүү маань тариаланд хүрсэн өргөн шуудуй ухчихсан юм.  Энэ хэт өргөн болчихсон болохоор бид бие биенийдээ очиж чадахгүй байна.  Дүү маань намайг уурлуулах гэж ингэсэн гэдэгт би бат итгэлтэй байна.  Бид хоёрыг эвлэрүүлж тус болох ямар нэгэн зүйл хийж өгөөч гэхэд ,

 Мужаан : -  Миний хийсэн  зүйл  таны сэтгэлд нийцнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

 Ах нь   хоол хүнс болохуйц жижиг сажиг материалыг бэлдэхээр хот руу явжээ. Мужаан бүхий л өдрийн турш газрыг нарийн хэмжиж,  хөрөөдөж, хадаж өнгөрөөв.  Нар шингэж, үдшийн бүрий болж ах нь гэртээ ирэхэд өнөөх мужаан хийх ёстой ажлаа бүгдийг нь  хийж дуусгачихсан байв. Түүний  төсөөлж байснаас тэс өөр зүйл байсанд  нүд нь орой дээрээ гарах шахав.  Мужаан  ах, дүү хоёрыг хооронд нь холбосон гоёмсог бариултай , сүрлэг сайхан гүүр барьсан байжээ.  Ах нь гайхшран зогсож  тэрхүү гүүрийг харж байтал өөдөөс нь  нэгэн хүн ирж байхыг харав.  Анхааралтай хартал түүний дүү болох хөрш нь гараа алдлан дэлээд гүүрний нөгөө талаас түүнийг чиглэн гүйн  ирж байлаа.  Миний  танд  хийсэн олон буруу үйлдлүүд, хэлсэн муухай үгнүүдийн оронд  ийм гайхалтай гүүрийг барьж  байдаг та ямар ухаантай юм бэ? хэмээн түүнийг чангаас чанга тэвэрлээ. Тэд гэнэт ухаан орон эргэн харвал өнөөх мужаан  багажны хайрцгаа мөрөндөө үүрсээр явж байна гэнэ.

 Дүү :  Та битгий яваач, дахиад хэдэн өдөр үлдээч? бидэнд таниар хийлгүүлэх  хэдэн ажил байна гэхэд ,

Мужаан : Би та нартай дуртайяа үлдмээр л байна.  Гэхдээ надад барих ёстой маш олон гүүр байгаа болохоор үлдэж чадахгүй нь ээ... гэж гэнэ.

Сургамж:  Алдаа гаргасанаа хүлээн зөвшөөрөх нь тийм ч ичмээр зүйл биш юм. Харин ч энэрэнгүй, хүлцэнгүй  байж бие биенийгээ уучилдаг байх хэрэгтэй. Бид гэр бүл хэмээх хамгийн аугаа зүйлийнхээ учир утгыг хадгалах ёстой болохоос биш аахар шаахархан асуудлуудаас болж бие биенийхээ сэтгэлийг шархлуулах шаардлаггүй.

Хэзээд чамайг хайрлах үнэнч найз

Кришна бурхан болон Судана нар багын сайн найзууд байжээ. Кришнагийн амьдрал цэцэглэн хөгжиж баян чинээлэг болсон ч Суданагийн хувьд тийм байсангүй. Тэрбээр Брахмэн мужид жижигхэн навсгар байшинд эхнэр хүүхдийн хамт амьдран суудаг байжээ. Судамагийн гуйлга гуйж амьдралаа залгуулан хоногийн бор хоолоо олдог ч энэ нь түүний гэр бүлийг цатгадаггүй байв.  Энэ амьдрал нь хэцүү байсанд  эхнэр нь багийн найз Кришнагаас очиж тусламж гуйхыг хүсэв. Судама тусламж гуйхаас санаа зовж байсан ч хүүхдүүдээ өлсгөх хэцүү байсан учир явахаар болж тэгээд эхнэр нь хөршөөсөө будаа зээлж Кришнагийн дуртай цагаан будааны зууш хийгээд Судамад өгчээ.

Тэрээр Дхарака хотод ирээд алт мөнгөөр бүтээж, эрдэнийн чулуугаар чимэглэсэн хотыг харан урьд хэзээ ч ийм зүйл харж байгаагүй тул алмайран зогслоо.  Ноорхой хувцастай Судамаг ордны дааман хаалган дээр ирэхэд хамгаалагчид  түүнийг үл ойшоосон байдалтай хаалгыг хаан зогсжээ. Тэрээр хамгаалагчдад Кришнагийн багийн найз түүнтэй уулзахаар ирсэн гэдгийг мэдэгдэхийг гуйжээ.  Хамгаалагч түүнийг дорд үзэж байсан ч эзэндээ мэдэгдэл хүргэхээр явлаа. Судамаг ирсэнийг сонсоод Кришна хийж байсан зүйлээ орхиод түүнтэй уулзахаар хөл нүцгэн яаран гүйв. Кришна Судамаг чангаас чанга тэврээд ордондоо урин  дотны анд нөхрөө дайлж гарав. Судама Кришнаг баян чинээлэг амьдарч байгааг хараад түүнд зориулж авчирсан бэлэгээ өгч зүрхэлсэнгүй. Гэвч Кришна түүнийг өөрөөсөө ч илүү сайн мэддэг болохоор түүнээс бэлгээ авахыг хүсжээ. Тэд бага насныхаа хөгжилтэй үеүүдийг дурсан ярьцгааж инээлдэн Судама найзынхаа өгөөмөр сайхан сэтгэлд автаж түүнээс тусламж гуйж чадахгүй байв. Судама гэртээ ирэхэд умгар жижигхэн  гэр нь сүрлэг сайхан орд харш болон хувирч, эхнэр хүүхдүүд нь гоёмсог хээнцэр хувцас өмссөн байхыг хараад, юу ч хэлээгүй байхад юу хэрэгтэй байгааг мэдээд бүхнийг өгсөн Кришна шиг үнэнч найзтайдаа өөрийгөө энэ хорвоогийн хамгийн азтай хүн  болохоо ойлгожээ.

Сургамж: Нөхөрлөлд баян ядуугийн ялгаа байдаггүй. Тэд таныг зовж ядарсан үед туслах  байж байдаг.

Эхийн хайр

Хотын захад нэгэн жижигхэн тосгонд  Ник  хүү ээжтэйгээ амьдран суудаг байжээ.  Ээжийнх нь нэг нүд хараагүй учир ээжээсээ ихэд ичдэг төдийгүй үзэн яддаг байв.  Нэгэн  өдөр ээж нь хүүгийнхээ сургууль дээр очтол хүү ихэд уурлав.  Хүүгийн найзууд түүнээс:  Танай ээж нэг нүдтэй юм уу? гэж асуухад,

Хүү ээжээсээ:  Та яагаад нэг нүдтэй юм бэ?  Таны нэг нүд яагаад байхгүй байгаа юм бэ?  гэж асуухад, ээж нь юу ч хэлсэнгүй.  Ник ээжийгээ үзэн яддаг тул амьдралаас нь  алга болоосой хэмээн боддог байв.  Нэгэн шөнө хүү ус  уухаар  гал тогооны өрөө рүү ороход ээж нь уйлаад сууж байжээ.  Үүнийг хараад хүү хурдан том болж гэрээсээ явахыг улам их хүсэх болов.  Ингээд хүү сайн сурсаар  амжилтанд хүрч,  хотруу ажиллахаар ээжийгээ орхин явлаа.  Хүү шаргуу ажиллаж сайхан  ажилтай, гэр бүлтэй болон аз жаргалтай сайхан амьдарч байв.  Нэгэн өдөр  ээж нь хүүгийндээ ирэхэд хүү нь их л гайхан танихгүй дүр эсгэн: Та хэн бэ?  Манайд юу хийж байгаа юм бэ? гэж асуухад, 　

Ээж  нь :　Уучлаарай  айл андуурсан байна гээд танихгүй дүр үзүүлэн хаалгыг нь зөөлөн хаахад,

Хүү гэр бүлийнхэндээ ээжийгээ уулзуулахыг төдийлэн сайшаадаггүй тул их л баяртай байв.  Энэ явдлаас хойш  удалгүй тэдний ангийнхан уулзахаар болсон тул хүүг уулзалтанд ирэхийг хүссэн урилга явуулсан байв.  Хүү урилгыг хүлээж аваад хөл нь газар хүрэхгүй баярлан,  удаан уулзалдаагүй ангийнхантайгаа  уулзахаар  сургуульруугаа явж байтал зам дээр хэн нэгэн  байхыг хараад ойртон очиход түүний ээж гартаа цаас барин хэвтэж байв.  Тэрхүү  цаасыг задлахад  түүнд зориулагдсан  захиа  байлаа .  Хүү захиаг нээн уншихад:

 Хайрт  хүү минь,   хэлэлгүй очсонд  уучлаарай, өнгөрсөн жилүүдэд чамтай уулзаагүй болохоор сэтгэл минь бэтгэрч байлаа.  Миний хүү бага  байхдаа осолд орж нэг нүдгүй болсон.  Ээж нь чамайг нэг нүдтэй амьдруулахыг хүсээгүй учир өөрийнхөө нүдийг өгсөн юм шүү.  Хүүгээ энэ  хорвоог ээжийнхээ нүдээр харж  байгаад ээж нь сэтгэл өөдрөг байдаг юм.  Чамайг надад уурлах бүрт  энэ бол миний хүүгийн намайг хайрлах хайр хэмээн бодож, чинийхээ хүүхэд байхдаа ээжийгээ тойрон гүйж тоглодог байсныг үргэлж дурсан санадаг хэмээн бичсэн байхыг  уншаад  хүү цурхиран уйлж ээждээ муухай ханддаг байсандаа өөрийгөө зүхэж, ээж нь түүний төлөө амьдралаа золисон цорын ганц хүн болохыг ухаарчээ.

Хонь гахай хоёр

Нэгэн нартай өдөр хонь бэлчиж яваад тарган гэгчийн гахай олж харжээ.  Тэр гахай мах болохоосоо айж , зугатаасаар хонины бэлчээрт ирж хэвтжээ.  Түүнийг ихэд айн , зовж тарчилж байхыг  малчин хараад, ихэд өрөвдөн  мах нядлагчдаас  худалдаж авч энд авчирчээ.

Хоньчин  яагаад гахайг авч ирснийг , гахай яагаад ийм баясгалантайгаар даган ирснийг хонь ихэд гайхна.

Чи ямар сонин дуугардаг юм бэ? хэмээн  нэгэн дүрсгүй хонь асуун ,  "Манай эзэн бидний үсийг  их ичгэвтэртэйгээр хяргах үед бид  яг л чам  шиг зовлон шаналалыг амсдаг гэхэд,

Гахай : Энэ чинь тийм ч сүртэй зүйл биш л байна шүү дээ. Тэр зөвхөн та нарын ноосийг л авдаг. Харин биднээс махыг минь л хүсдэг юм гэж ээ.

Сургамж- Аюулгүй нөхцөлд зоригтой байх нь тийм ч хэцүү зүйл биш. Тэс өөр орчин нөхцөлтэй зүйлсийг ойлгохоосоо өмнө  бүү шүүмжилж  бай.

Хайрцаг дүүрэн үнсэлт

 Охиноо  хоосон  хайрцаг  чимэглэн  зул  сарын модон дор тавьж байхыг хараад  аав нь загнажээ.  Гэсэн ч охин зул сарын өдрөөр аавдаа зориулан тэрхүү бэлэгээ өгчээ.  Урьд өдөр нь охиноо загнасандаа санаа зовж байсан боловч хайрцаг хоосон байгааг хараад  дүрсхийн уурлаж : “Чи хэн нэгэнд бэлэг өгөхдөө дотор нь ямар нэгэн зүйл хийх ёстой гэдгийг мэдэхгүй гэж  үү?” хэмээн охинруугаа  орилов.

Бяцхан  охины нүдэнд нь нулимс цийлэгнэн  аавруугаа хараад  "Ааваа!  Энэ хайрцаг хоосон биш ээ, дотор нь дүүрэн үнсэлт байгаа юмаа.  Энэ үнсэлтүүд бүгд таных”.  Аав нь үүнийг сонсоод  зүрх нь зүсэгдэх шиг болж охиныхоо бяцхан гараас атгаад гүнээ уучлалт гуйв.  Төд  удалгүй  охин автын осолд орж бурханы оронд очжээ.  Энэ явдлаас хойш аав нь олон жилийн турш хайрцгийг хадгалж онгойлгох бүртээ бяцхан үрийнхээ хайрыг мэдэрч, охиныхоо үнсэж буй дүр зургийг төсөөлөн багахан ч гэсэн сэтгэлээ дэвтээдэг болжээ.

Сургамж:  Энэ дэлхийн хамгийн үнэ цэнэтэй бэлэг  бол хайр юм.

Дэнлүү  барьсан залуу

Эрт урьдын цагт нэгэн жижигхэн тосгон байдаг байжээ. Тэр тосгонд нэгэн хараагүй залуу  амьдардаг юмсанжээ. Тэрээр үдшийн бүрий ноёлж,  харанхуйд  үргэлж дэнлүү барьж явдаг байв. Нэгэн өдөр тэр гадуур хооллочихоод  харьж явтал нутгийн  залуус  доог тохуу хийхээр түүн дээр ирэн :  Хүүе чи чинь бүр таг сохор юу ч харж чадахгүй юм байж юунд ингэж хаа явсан газраа гэрэл чирч явдаг юм бэ? гэхэд,

“Тиймээ,  би сохор юу ч харж чаддаггүй юм. Би гэрэлтэй явдаг учраас бусад хүмүүс намайг харж чаддаг юмаа.  Хэрвээ би гэрэлгүй явдаг байсан бол чи намайг харалгүй  мөргөчихнө шүү дээ. Ийм л учраас би дэнлүү барьж явдаг юм"  хэмээн хариулжээ.

Өнөөх  залуус өөрсдийн гаргасан бүдүүлэг зангаасаа ихэд ичин уучлал гуйж гэнэ.

Сургамж:  Бусдыг шүүмжлэхээсээ өмнө сайтар тунгаах  хэрэгтэй.  Эелдэг зөөлөн байхын тулд бүх зүйлийг өөр өнцөгөөс харж чаддаг байх хэрэгтэй.